Historicus en theatermaker Eveline van Rijswijk: “Noem me vooral geen powervrouw”

Drie jaar geleden kreeg Eveline van Rijswijk er een carrière bij. Aan het rijtje programmamaker, presentator, wetenschapscommunicator en politiek historicus kon ze na de première van haar onewomanshow ‘De Première’ de functie ‘theatermaker’ toevoegen. Haar voorstelling ging over 100 jaar vrouwen in de politiek en de vraag waar de eerste vrouwelijke premier (de première) blijft. Een onderwerp dat nog steeds actueel is, want die eerste vrouwelijke premier hebben we nog steeds niet.

 

 Bron foto: Anne van Zantwijk

 

Op 1 januari 2018 besloot Eveline dat ze later dat jaar ‘iets’ wilde doen om te vieren dat precies 100 jaar geleden de eerste vrouw in de Tweede Kamer - Suze Groeneweg - geïnstalleerd was. Anders, dacht ze, zou die mijlpaal misschien wel ongemerkt voorbij gaan. Het werd een voorstelling en dus volgde ze extra lessen kleinkunst en huurde ze een regisseur in. ‘De Première’ voerde ze als eerste op in de Oude Zaal van de Tweede Kamer en daarna volgde een tournee door het hele land. 

Verbaasde reacties

In haar audiovisuele voorstelling toont ze op humoristische wijze hoe het vrouwen de afgelopen honderd jaar vergaan is in de politiek. “De reacties waren verschillend, maar ‘verbazing’ zat er altijd wel tussen,” lacht Eveline. Net als de vraag ‘Waarom ken ik al die vrouwen niet?’. “Dat vrouwen als ze trouwden ontslagen werden en tot in 1956 voor de wet nog handelingsonbekwaam waren, weten veel mensen van mijn generatie ook niet,” vult Eveline aan.

Financieel onafhankelijk

Wie de geschiedenis kent, snapt ook beter waarom er zoveel vrouwen parttime werken in Nederland: ze zijn lange tijd ontmoedigd om fulltime te werken. “Ook nu nog worden vrouwen met kinderen erop aangekeken als ze fulltime willen werken. Mannen krijgen daar niet snel vragen over. Dat is hoe ons systeem in elkaar zit. Mary Beard schrijft daarover in haar boek Women & Power ‘You can't easily fit women into a structure that is already coded as male; you have to change the structure’. Dat is precies wat er moet gebeuren. Het grootste probleem is wat mij betreft dat maar de helft van alle vrouwen financieel onafhankelijk is. Als je financieel onafhankelijk bent, kun je andere keuzes maken.”

Weg met de powervrouw

Vrouwen met een carrière noemt Eveline liever geen powervrouw. “Ik heb echt een hekel aan die term. Het maakt van vrouwen die hun werk doen iets bijzonders, een uitzondering op de regel. Een man met een carrière noem je toch ook geen “powerman”, nee dat is gewoon een man.”
Om te komen tot meer gelijkheid op de werkvloer is Eveline voorstander van positieve discriminatie: “Het is wetenschappelijk bewezen dat mensen iemand kiezen die op ze lijkt. Als je de mannen die nu aan de top zitten laat kiezen, dan komen er niet snel meer vrouwen op die posities. Ik vind het een prima idee om streefcijfers op te stellen, zodat je verplicht buiten je bubbel moet kijken.”

Stem op een vrouw

Wat ik ook een fantastisch initiatief vind, zijn mentorenprogramma’s van Stem op een Vrouw of Meer Vrouwen in de Politiek waarbij vrouwelijke politici een politica in spe uitleg en tips geven. Mannen zijn over het algemeen namelijk zekerder van zichzelf,” legt ze uit. “Als je mannen met dezelfde competenties als vrouwen vraagt of ze geschikt zijn voor de politiek, zeggen ze twee keer zo vaak ‘ja’. Dus om überhaupt vrouwen op bepaalde posities te krijgen, hebben vrouwen het nodig om te horen dat ze net zo geschikt zijn als mannen - die zichzelf juist vaker overschatten.”

Welke achternaam?

Eveline spreekt niet alleen op het podium graag over emancipatie, ze geeft toe ook in privésferen het onderwerp geregeld aan te snijden. “Als heterovrienden gaan trouwen daag ik ze graag uit. Wel je eigen naam houden hè, zeg ik dan tegen de vrouw. Of als de vrouw de naam van de man overneemt, dan vraag ik hem: Waarom neem jij haar naam dan niet over? Dan krijg je interessante discussies. We hoeven het niet te doen zoals we het ‘altijd al doen’.”

Dankbaar

Als Eveline naar de geschiedenis kijkt - wat ze vol passie doet - dan voelt ze een enorme dankbaarheid voor de vrouwen die gestreden hebben voor vrouwenrechten. “Als je beseft dat in de jaren ’50 98% van de Nederlandse vrouwen huisvrouw was – het hoogste percentage in Europa! - dan snap je beter waar we vandaan komen. En dat het systeem nog helemaal niet zo lang geleden is gaan veranderen. Dat vraagt natuurlijk tijd én dappere mannen en vrouwen die de strijd willen voortzetten.

De strijd gaat voort

“Ga er maar aan staan, zo’n Suze Groeneweg die als enige vrouw tussen al die mannen in de Tweede Kamer stond. En al die vrouwelijke lijsttrekkers die de kar trekken, ondanks de bagger die ze over zich heen krijgen in de media en op sociale media. Zij staken en steken hun nek uit, bevragen de norm en vechten voor onze vrijheden. Laten we die rechten gebruiken om verder te vechten, zodat we over een aantal jaar weer met verbazing terugkijken naar 2021. Deden we dat toen zo?!”

Lees- luister en kijktips van Eveline:

Boeken

• Mary Beard: ‘Women & Power’,
• Julia Wouters: ‘De Zijkant van de Macht’
• Angela Saini: ‘Ondergeschikt. Hoe kennis over vrouwen ons misleidt en wat we daaraan kunnen doen’ 

TV

• ‘Vrouw op Mars’ van BNN-VARA met Fidan Ekiz
• ‘Waarom werken vrouwen niet?’ Van KRO-NCRV met Liesbeth Staats